blockchain - prawne aspekty nowych technologii

Księstwo Liechtensteinu stanie się jednym z pierwszych państw posiadających własną ustawę o zaufanych technologiach – została ona przyjęta przez parlament Liechtensteinu podczas pierwszego czytania 6 czerwca 2019 r.

Jak informowały liechtensteińskie media „Volksblatt” oraz „Liechtensteiner Vaterland", parlament tego małego alpejskiego państwa przyjął nową ustawę o zaufanych technologiach. Szef rządu Adrian Hasler i jego zespół osiągnęli zatem swój cel. Od blisko dwóch lat rząd Liechtensteinu pracuje nad tym, aby kraj ten stał się globalnym prekursorem w dziedzinie technologii typu blockchain.

Ostatnimi czasy zarówno pełnomocnicy, arbitrzy, jak i potencjalne strony postępowań z zainteresowaniem przyglądają się próbom usprawnienia arbitrażu za pomocą technologii blockchain. Wspominaliśmy o tym na łamach naszego zeszłorocznego raportu „Blockchain, tokeny, kryptowaluty – jak to ugryźć”, jednak w branży „arbitraż na blockchainie” tyle się dzieje, że warto poświęcić temu zagadnieniu nieco więcej miejsca.

Obecnie na świecie istnieje co najmniej dziesięć projektów, w różnej fazie realizacji, które są oparte na technologii blockchain i mają służyć do przynajmniej częściowej automatyzacji pozasądowego rozwiązywania sporów. Nie ma tu miejsca na szczegółowe opisanie ich wszystkich, jednak na szczególną uwagę zdają się zasługiwać Kleros, CodeLegit (opisane już w naszej poprzedniej publikacji), Juris i Oath. Zbadaliśmy, jakie problemy wiążą się z nimi od strony prawnej. Wszelkie poniższe uwagi oparte są o powszechnie dostępne materiały (informacje na stronach internetowych projektów, white papers) i są o tyle ograniczone, że ww. projekty nie zostały jeszcze gruntownie przetestowane przez użytkowników końcowych (co do niektórych trwają testy wersji beta).

Rozmowa z Danielem Bigosem, Gabrielem Dymowskim, Marcinem Lorencem i Piotrem Żelazko, członkami zespołu DoxyChain (wcześniej DigiDocs), który zajął drugie miejsce w polskim etapie Global Legal Hackathonu.

JZM: Wasz projekt zajął drugie miejsce na Global Legal Hackathonie. Na czym polega wasze rozwiązanie?

Marcin Lorenc: Zaproponowaliśmy oparcie pełnomocnictw procesowych, a w przyszłości również innych dokumentów, na bezpiecznej technologii blockchain. Za pomocą naszej aplikacji, którą właśnie udoskonalamy, będzie można ustanowić i odwołać pełnomocnika, a także zarządzać obiegiem pełnomocnictw oraz mieć dostęp do historii działania. Mocodawca będzie wiedział, gdzie jego pełnomocnictwo zostało wykorzystane i kto jest jego faktycznym pełnomocnikiem w danej sprawie. Prawnicy stosują substytucję, czyli przekazują pełnomocnictwo innemu pełnomocnikowi, w związku z czym mocodawca nie zawsze ma pewność, kto go właściwie reprezentuje. Z kolei pełnomocnik może nie pamiętać o wszystkich sprawach, w których został ustanowiony pełnomocnikiem. Nasze rozwiązanie kompleksowo rozwiązuje problem takich dokumentów.

9 stycznia 2019 r. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA), będący kluczową instytucją dla unijnego rynku bankowego, wydał stanowisko na temat kryptoaktywów (crypto-assets). Tego samego dnia co raport EBA opublikowane zostało bliźniacze stanowisko Europejskiego Urzędu Papierów Wartościowych i Giełd (ESMA), które omawiam w równolegle opublikowanym artykule.

Raport EBA to kolejne stanowisko tej instytucji w tej sprawie. Dotychczasowe publikacje, dotyczące przede wszystkim wirtualnych walut, miały spore znaczenie dla późniejszych regulacji unijnych w tym obszarze (to EBA po raz pierwszy zaproponowała objęcie wirtualnych walut przepisami dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu (AML), co stało się faktem zarówno w UE, jak i w Polsce).

9 stycznia 2019 r. Europejski Urząd Papierów Wartościowych i Giełd (ESMA), będący kluczową instytucją dla unijnego oraz krajowych rynków finansowych, wydał stanowisko na temat kryptoaktywów (crypto-assets). To odpowiedź na oczekiwania rynku, który wciąż musi borykać się ze sporą dozą niepewności prawnej.

Jest to jak dotąd najobszerniejsze stanowisko tej instytucji w tematyce związanej z technologią blockchain oraz kryptoaktywami. Zawiera ono zarówno dość pogłębioną analizę należących do obszaru zainteresowania ESMA kwestii prawnych związanych z kryptoaktywami i ICO (Initial Coin Offerings), jak i wnioski z zakresu polityki publicznej, dotyczące pożądanej przyszłej polityki Unii Europejskiej w tym obszarze.

Do niedawna blockchain pozostawał obszarem pełnym nie tylko wątpliwości prawnych, ale wręcz białą plamą na mapie regulacji. Od paru lat obserwujemy jednak stały wzrost zainteresowania tą tematyką prawników, który znacząco przyspieszył wraz z falą ICO oraz spekulacyjnym wzrostem cen kryptoaktywów w 2017 r.

Jednymi z owoców tego rosnącego zainteresowania są coraz częstsze publikacje poświęcone rozmaitym aspektom blockchaina oraz prawa. Najnowsze pozycje książkowe w polskiej naukowej literaturze prawniczej to przede wszystkim: