Czarnecki - prawne aspekty nowych technologii

Przepisy
wprowadzające do polskiego systemu prawa prostą spółkę akcyjną, jak również
przepisy dotyczące tzw. dematerializacji akcji niepublicznych spółek akcyjnych,
wprowadziły do Kodeksu spółek handlowych enigmatyczne stwierdzenia dotyczące
możliwości prowadzenia rejestru akcjonariuszy obu typów spółek „w postaci
elektronicznej, która może mieć formę rozproszonej i zdecentralizowanej bazy
danych”.

Niejednokrotnie wspominaliśmy o tej możliwości, ponieważ potencjalnie stanowi ona furtkę umożliwiającą tzw. tokenizację akcji, czyli funkcjonowanie akcji – w PSA lub SA – jako blockchainowych tokenów. Prosta redakcja dwóch identycznych przepisów w Kodeksie spółek handlowych może zatem potencjalnie stanowić most pomiędzy światem zdecentralizowanych rejestrów a rozpoznawalnym prawnie stanem akcjonariatu w obydwu typach spółek akcyjnych.

Pytanie postawione w tytule może dziwić. Wszak dopiero cztery lata temu opublikowano unijną dyrektywę stanowiącą kolejny etap rozwoju regulacji UE w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu (tzw. czwarta dyrektywa AML, AMLD4). Jej poprzedniczka, trzecia dyrektywa AML (AMLD3), została przyjęta 10 lat wcześniej. Z kolei zaledwie niewiele ponad rok temu przyjęto znaczące zmiany prawne, nazywane piątą dyrektywą AML (AMLD5). Co więcej, państwa członkowskie wciąż mają czas na jej wdrożenie do krajowych porządków prawnych, gdyż wyznaczony w niej termin upływa dopiero za kilka miesięcy, w styczniu 2020 r.

Pod koniec września Rahim Blak upublicznił odpowiedź udzieloną mu przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego na pytania dotyczące możliwości stosowania regulacji finansowych do planowanej i realizowanej przez niego działalności w zakresie m.in. pozyskania kapitału w drodze dystrybucji tokenów personalnych na rynku. Choć odpowiedź została udzielona w konkretnej sprawie zgłoszonej do Innovation Hub, wobec braku publicznego ogólnego stanowiska UKNF w sprawie statusu prawnego tokenów ma ona również znaczenie dla całego rynku.

Od ponad pięciu lat, m.in. na łamach tego bloga, piszemy o zmianach w stosowaniu przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CTF) do aktywności związanych z kryptowalutami. Wciąż jednak pojawiają się kolejne zmiany prawne i nowe interpretacje warte omówienia.

Jak pisałem niemal rok temu, w ostatnim czasie na wezwanie G20 sprawą kryptoaktywów zajęło się kilka kluczowych światowych organizacji zajmujących się ustanawianiem standardów w określonych dziedzinach. Wśród nich znalazła się FATF (Financial Action Task Force), międzyrządowa organizacja upoważniona do tworzenia, pomocy we wdrożeniu i monitorowania standardów w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu oraz finansowaniu rozprzestrzeniania broni masowego rażenia.

W zeszłym roku proponowałem, abyśmy w Polsce szerzej podeszli do kwestii piaskownic regulacyjnych, nie kopiując wyłącznie rozwiązań przyjmowanych w innych krajach. Obecnie widzimy już pierwsze kroki w kierunku tworzenia wielobranżowych (a nie wyłącznie finansowych) piaskownic regulacyjnych.

Zapoczątkowany przez brytyjski organ nadzoru finansowego FCA trend tworzenia sandboksów regulacyjnych dla sektora finansowego rozprzestrzenił się na całym świecie, w tym w Polsce. Choć wiele głosów pochodzących z istotnych jurysdykcji – takich jak choćby USA czy Niemcy – jest wobec piaskownic regulacyjnych bardzo krytycznych, niewątpliwie rozwiązanie to ma swoje zalety. Uczestnicy rynku zazwyczaj bardzo dobrze oceniają ten pomysł, nawet jeśli piaskownica w rzeczywistości nie dostarcza bezpośrednich benefitów regulacyjnych (na przykład nie umożliwia prowadzenia ograniczonej działalności regulowanej bez zezwolenia, co jest trudne w przypadku państw członkowskich Unii Europejskiej, związanych zharmonizowanym reżimem regulacyjnym).

Fintech (technologie finansowe) od kilku lat jest jednym z najgorętszych obszarów technologicznych. Również w Polsce poświęca się mu wiele uwagi, zwłaszcza ze względu na dotychczasowe sukcesy rodzimych fintechów.

Tematyka ta nabrała dodatkowego przyspieszenia, gdy przy Komisji Nadzoru Finansowego powołano zespół roboczy ds. rozwoju innowacji finansowych (FinTech) w Polsce, a następnie, też w ramach KNF, utworzono Departament Innowacji Finansowych FinTech, który ze swym programem Innovation Hub przyczynił się do stworzenia dobrej atmosfery wokół technologii finansowych w Polsce.