zmiany w prawie - prawne aspekty nowych technologii

W
niemal wszystkich dziedzinach życia widzimy, jak przełomowe zmiany przynoszą
nowe technologie. Postępująca cyfryzacja nie omija także rynków finansowych,
które postrzegane są zresztą jako jeden z tych obszarów, który niemal w pełni
może zostać wprowadzony w świat cyfrowy. Dobra będące przedmiotem obrotu na
rynkach finansowych rzadko mają bowiem charakter materialny – są to najczęściej
różnego rodzaju prawa.

Podstawowym i najbardziej oczywistym wyzwaniem dla cyfryzacji rynków finansowych jest pozbycie się papieru wszędzie tam, gdzie lepiej sprawdzą się zapisy w systemach informatycznych. Trudno o prostszy przykład niż papiery wartościowe. Tradycyjnie i historycznie mają one formę papierową – na co wskazuje również nazwa tego instrumentu – co w oczywisty sposób nie przystaje do wymogów współczesnego obrotu na rynkach finansowych, naszpikowanego nowoczesnymi technologiami.

Od 1 marca 2020 r. zaczną obowiązywać przepisy o prostej spółce akcyjnej (PSA). Umożliwią one prowadzenie rejestru akcjonariuszy takich spółek z wykorzystaniem technologii blockchainowej. Dla jednych jest to niewiele znaczący techniczny przepis, dla innych to prawdziwie rewolucyjny wyłom w systemie prawa, umożliwiający tokenizowanie akcji polskich spółek. Jak jest naprawdę?

Latem 2018 r. mieliśmy okazję uczestniczyć w analizie projektu regulacji dotyczących PSA wykonywanej przez Koalicję na rzecz Polskich Innowacji. Przepis o możliwości prowadzenia rejestru akcjonariuszy PSA z wykorzystaniem rozproszonej i zdecentralizowanej bazy danych trafił do projektu w sposób nieoczekiwany i od razu spotkał się ze sporym zainteresowaniem. To była zupełna nowość w polskim systemie prawa. Zaskoczenie było tym większe, że w tym samym czasie obserwowaliśmy pierwsze działania regulatorów zmierzające do ograniczenia niekontrolowanego rozwoju technologii blockchain.

Przepis pozwalający prowadzić rejestr akcjonariuszy PSA na blockchainie nie jest aż tak rewolucyjny, jak się wydaje. Do pełnej tokenizacji oraz decentralizacji PSA jeszcze nam daleko. Przesądzają o tym pozostałe przepisy dotyczące PSA, które wykazują znacznie więcej przywiązania do tradycyjnych instytucji prawnych. Mimo to komentowany przepis otwiera sporo nowych możliwości i tworzy przestrzeń do ciekawego i zgodnego z prawem eksperymentowania z technologią blockchain. Warto wykorzystać tę szansę i stworzyć rozwiązania, które w przyszłości zachęcą regulatora oraz ustawodawcę do odważniejszego otwarcia systemu prawa na technologię zdecentralizowanych rejestrów.

Procedowana aktualnie nowelizacja Kodeksu karnego (druk nr 3451) wzbudza wiele kontrowersji. Dla osób zajmujących się FinTechem szczególnie ciekawy jest projekt nowego art. 279a Kodeksu karnego. Jest to kolejna próba uchwycenia na potrzeby prawa karnego nowych form popełniania przestępstw na rynkach finansowych. Próba, która po raz kolejny pokazuje, jak trudne zadanie stoi przed ustawodawcą.

Problem nie jest nowy. Wraz z postępem cyfryzacji następuje dynamiczny rozwój różnego rodzaju cyfrowych aktywów. Prawo nie nadąża za tym rozwojem i w konsekwencji nie daje należytej ochrony uczestnikom cyfrowej wymiany gospodarczej. Powstaje w związku z tym konieczność dostosowania istniejących przepisów do realiów nowej gospodarki.

Księstwo Liechtensteinu stanie się jednym z pierwszych państw posiadających własną ustawę o zaufanych technologiach – została ona przyjęta przez parlament Liechtensteinu podczas pierwszego czytania 6 czerwca 2019 r.

Jak informowały liechtensteińskie media „Volksblatt” oraz „Liechtensteiner Vaterland", parlament tego małego alpejskiego państwa przyjął nową ustawę o zaufanych technologiach. Szef rządu Adrian Hasler i jego zespół osiągnęli zatem swój cel. Od blisko dwóch lat rząd Liechtensteinu pracuje nad tym, aby kraj ten stał się globalnym prekursorem w dziedzinie technologii typu blockchain.

W dniu 3 kwietnia 2019 r. Prezydent RP podpisał tzw. ustawę wdrażającą RODO, tzn. ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania RODO. Wśród kilku kwestii, które w ustawie wdrażającej uregulowano w sposób kontrowersyjny, znajduje się wymóg wyrażenia zgody na profilowanie oraz katalog danych osobowych, które mogą być przetwarzane przez podmioty świadczące usługi online. Katalog ten wskazany jest w art. 18 ust. 1 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną („UŚDE”). Pierwotny projekt ustawy wdrażającej RODO przewidywał skreślenie art. 18 ust. 1 UŚDE, jednak w toku prac nad ustawą zdecydowano się na pozostawienie katalogu. Takie rozwiązania mogą okazać się sprzeczne z RODO.

Tuż przed najintensywniejszym okresem sprzedaży internetowej przedsiębiorcy muszą wdrożyć zmiany, które zapewnią klientom równy dostęp do towarów i usług niezależnie od ich przynależności państwowej, miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności. Od 3 grudnia 2018 r. w całej Unii Europejskiej stosuje się rozporządzenie w sprawie tzw. geoblokowania[1].

O projekcie tego aktu pisaliśmy szczegółowo tutaj, ale z uwagi na rozpoczęcie obowiązywania zakazów oraz zmiany w przyjętym ostatecznie rozporządzeniu wracamy do tematu.