newtech.law - prawne aspekty nowych technologii

9 stycznia 2019 r. Europejski Urząd Papierów Wartościowych i Giełd (ESMA), będący kluczową instytucją dla unijnego oraz krajowych rynków finansowych, wydał stanowisko na temat kryptoaktywów (crypto-assets). To odpowiedź na oczekiwania rynku, który wciąż musi borykać się ze sporą dozą niepewności prawnej.

Jest to jak dotąd najobszerniejsze stanowisko tej instytucji w tematyce związanej z technologią blockchain oraz kryptoaktywami. Zawiera ono zarówno dość pogłębioną analizę należących do obszaru zainteresowania ESMA kwestii prawnych związanych z kryptoaktywami i ICO (Initial Coin Offerings), jak i wnioski z zakresu polityki publicznej, dotyczące pożądanej przyszłej polityki Unii Europejskiej w tym obszarze.

Do tej pory, pomimo licznych ostrzeżeń przed wejściem w życie RODO, organy administracyjne nie nakładały wysokich kar za naruszenia przepisów dotyczących przetwarzania danych osobowych. Sytuacja zdaje się jednak zmieniać, przynajmniej we Francji. 21 stycznia 2019 r. CNIL (Commission Nationale de l'Informatique et des Libertés, francuski organ administracji publicznej odpowiedzialny za regulacje dotyczące przetwarzania danych osobowych) nałożył na Google LLC karę w wysokości 50 milionów euro. Organ wskazał, że Google przetwarzał dane osobowe nietransparentnie, dostarczając podmiotom, których dane dotyczą, nieadekwatnych informacji co do przetwarzania, oraz personalizował reklamy bez posiadania zgody osób, którym takie reklamy są wyświetlane.

Pod koniec 2017 r. pisaliśmy o możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji („SI”) w sektorze usług finansowych. Wskazywaliśmy, że algorytmy SI mogą być używane przez podmioty z branży finansowej np. w celu automatyzacji kontaktów z klientem i do wydawania wstępnych decyzji kredytowych. Mniej istotną kwestią wydawało się wtedy wykorzystywanie algorytmów przez organy administracji państwowej. Jednak to właśnie ten temat wzbudził wiele kontrowersji w końcówce 2018 r. z uwagi na wydanie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzeczenia dotyczącego blokady rachunku bankowego na podstawie stosunkowo niedawno wprowadzonego działu ordynacji podatkowej, która do polskiego porządku prawnego wprowadziła także STIR, tj. system teleinformatycznej izby rozliczeniowej.

Do niedawna blockchain pozostawał obszarem pełnym nie tylko wątpliwości prawnych, ale wręcz białą plamą na mapie regulacji. Od paru lat obserwujemy jednak stały wzrost zainteresowania tą tematyką prawników, który znacząco przyspieszył wraz z falą ICO oraz spekulacyjnym wzrostem cen kryptoaktywów w 2017 r.

Jednymi z owoców tego rosnącego zainteresowania są coraz częstsze publikacje poświęcone rozmaitym aspektom blockchaina oraz prawa. Najnowsze pozycje książkowe w polskiej naukowej literaturze prawniczej to przede wszystkim:

Na początku 2018 r. przewidywałem, że w tym roku usłyszymy o wielu inicjatywach mających na celu przyjęcie nowych regulacji dotyczących zastosowań technologii blockchain. Sprawdźmy, czy sprawdziły się wskazane wówczas kierunki działań regulacyjnych wobec blockchaina i jego zastosowań.

Poza potencjalnie bardzo wysokimi karami administracyjnymi, które krajowe organy ochrony danych osobowych mogą nałożyć na podmioty działające niezgodnie z RODO (co miało już miejsce np. we Francji), na gruncie tego rozporządzania każda osoba, która poniosła szkodę majątkową lub niemajątkową, ma prawo uzyskać od administratora lub podmiotu przetwarzającego jej dane osobowe odszkodowanie za poniesioną szkodę. Jest to instrument, któremu poświęca się zdecydowanie mniej uwagi niż karom administracyjnym, mimo że potencjalnie może łączyć się z bardzo poważnymi konsekwencjami finansowymi.