newtech.law - prawne aspekty nowych technologii

W grudniu 2012 r. zmarła piętnastolatka, która wpadła pod pociąg w berlińskim metrze. Nie wiedząc, czy śmierć córki była samobójstwem czy nieszczęśliwym wypadkiem, jej matka postanowiła zalogować się na konto córki na Facebooku i przeczytać jej wiadomości, licząc, że to pomoże wyjaśnić sprawę.

Po nieudanych próbach odgadnięcia hasła matka zmarłej zwróciła się do Facebooka o udostępnienie danych córki i umożliwienie odczytania jej prywatnych konwersacji. Facebook odmówił dostępu do konta, które zostało przekształcone w konto „upamiętniające”. Zostało ono skutecznie zablokowane, a oś czasu służyła jako miejsce wymiany wspomnień znajomych zmarłej dziewczynki.

Każda nowa technologia znajdująca powszechne zastosowanie zmienia istniejący świat. Przeobrażenia następują niezauważalnie, lecz dogłębnie. Powstaje pytanie, jak w nowej rzeczywistości chronić rządy prawa, wartości istotne dla społeczeństwa obywatelskiego i prawa osób.

Na naszych oczach narodziła się nowa rzeczywistość gospodarcza funkcjonująca w cyberprzestrzeni. Ludzkie działania – zarówno te pozytywne, jak i negatywne – przenoszą się do przestrzeni wirtualnej, która funkcjonuje ponad granicami państw. Dlatego musimy rozwijać umiejętność stosowania znanych nam instytucji prawa w odniesieniu do nowej rzeczywistości.

Od kilku lat w naszej kancelarii działa interdyscyplinarna praktyka prawa nowych technologii. Wchodzących w jej skład prawników łączy pasja rozpoznawania zagadnień technicznych i ich wpływu na możliwość skutecznej ochrony praw obywateli i społeczeństwa obywatelskiego – a także przekonanie, że prawnicy powinni zwiększyć zainteresowanie nowymi technologiami.

Otaczająca nas fizyczna rzeczywistość niemal niezauważalnie przekształca się w rzeczywistość rozszerzoną (augmented reality, w skrócie AR). Na razie większość z nas kojarzy tę ostatnią głównie z przemysłem rozrywkowym (żeby wspomnieć choćby PokemonGo). Tymczasem rozszerzona rzeczywistość może stać się czymś wszechobecnym i trwałym, czego nie można wyłączyć, zamykając aplikację czy zdejmując okulary AR.

Początkowo jedynym zastosowaniem technologii blockchain był Bitcoin. Ta pierwsza rzeczywiście zdecentralizowana cyfrowa waluta zapoczątkowała nurt innowacji, który wciąż nabiera prędkości. Od kilku lat prowadzi nas on od alternatywnych środków płatniczych (nasz raport z 2014 r. o kryptowalutach jest dostępny tutaj), przez smart kontrakty i DAO (nasz raport na ten temat jest dostępny tutaj), aż do – być może – rewolucji w sposobie funkcjonowania internetu.

Stało się. Do polskiego prawa wprowadzono oficjalnie pojęcie „blockchaina”. Odbyło się to wprawdzie niemal niezauważalnie, niemniej jednak z psychologicznego punktu widzenia mamy do czynienia z przełomowym wydarzeniem.

Ledwie prawodawca amerykański i unijny usankcjonowali prawnie zasadę neutralności sieci, a już na sile przybierają zjawiska, które jawnie zagrażają jej utrzymaniu. Upowszechnienie internetu rzeczy wytworzy nowe kontrowersje wokół zasady neutralności. Jednakże przewidujemy, że tym razem reakcja rządów i parlamentów będzie inna. Wobec internetu rzeczy nie sposób utrzymać równego traktowania każdego transferu danych. Prawdopodobnie transfer danych przez łącza internetowe będzie biegł w trzech prędkościach. Uprzywilejowany będzie ruch kierowany z usług specjalnych, neutralny będzie przepływ dla pozostałych usług, natomiast spowalniany może być transfer danych z urządzeń internetu rzeczy.