Szczudlik - prawne aspekty nowych technologii

25 marca Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych poinformował o nałożeniu pierwszej w Polsce kary za nieprzestrzeganie przepisów RODO. Kara jest dość wysoka (ok. 1 miliona złotych) i dotyczy niespełnienia obowiązku informacyjnego przez spółkę, która pozyskiwała z powszechnie dostępnych źródeł (rejestrów publicznych) dane osobowe osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (adresy, numery telefonów), po czym te dane przetwarzała.

O relacji przepisów dotyczących ochrony danych osobowych i wolności wypowiedzi pisaliśmy ostatnio w kontekście prawa do bycia zapomnianym. 14 lutego 2019 r. wydany został kolejny wyrok TSUE, który dotyczy zagadnienia wpływu tzw. wyjątku dziennikarskiego na konieczność stosowania dyrektywy 95/46/WE w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych. Mimo że wyrok został wydany w stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie RODO, może on być pomocny w interpretowaniu RODO co do sposobu rozumienia wpływu zasady wolności wypowiedzi na ochronę danych osobowych.

10 stycznia 2019 r. rzecznik generalny Maciej Szpunar wydał opinię w sprawie dotyczącej prawa do bycia zapomnianym w wyszukiwarce internetowej Google (sprawa nr C-136/17). Konkretnie chodziło o to, czy jeśli podmiot, którego dane dotyczą, złoży wniosek o bycie zapomnianym w zakresie dotyczących go informacji wrażliwych, Google ma bezwzględny obowiązek usunąć dane takiej osoby. Chociaż sprawa, której dotyczy opinia, dotyczy stanu prawnego obowiązującego przed wejściem w życie RODO, to wnioski tam zawarte mają znaczenie dla sposobu interpretowania prawa do bycia zapomnianym w formie, jaka obowiązuje już po 25 maja 2018 r.

Do tej pory, pomimo licznych ostrzeżeń przed wejściem w życie RODO, organy administracyjne nie nakładały wysokich kar za naruszenia przepisów dotyczących przetwarzania danych osobowych. Sytuacja zdaje się jednak zmieniać, przynajmniej we Francji. 21 stycznia 2019 r. CNIL (Commission Nationale de l'Informatique et des Libertés, francuski organ administracji publicznej odpowiedzialny za regulacje dotyczące przetwarzania danych osobowych) nałożył na Google LLC karę w wysokości 50 milionów euro. Organ wskazał, że Google przetwarzał dane osobowe nietransparentnie, dostarczając podmiotom, których dane dotyczą, nieadekwatnych informacji co do przetwarzania, oraz personalizował reklamy bez posiadania zgody osób, którym takie reklamy są wyświetlane.

Pod koniec 2017 r. pisaliśmy o możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji („SI”) w sektorze usług finansowych. Wskazywaliśmy, że algorytmy SI mogą być używane przez podmioty z branży finansowej np. w celu automatyzacji kontaktów z klientem i do wydawania wstępnych decyzji kredytowych. Mniej istotną kwestią wydawało się wtedy wykorzystywanie algorytmów przez organy administracji państwowej. Jednak to właśnie ten temat wzbudził wiele kontrowersji w końcówce 2018 r. z uwagi na wydanie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzeczenia dotyczącego blokady rachunku bankowego na podstawie stosunkowo niedawno wprowadzonego działu ordynacji podatkowej, która do polskiego porządku prawnego wprowadziła także STIR, tj. system teleinformatycznej izby rozliczeniowej.

Poza potencjalnie bardzo wysokimi karami administracyjnymi, które krajowe organy ochrony danych osobowych mogą nałożyć na podmioty działające niezgodnie z RODO (co miało już miejsce np. we Francji), na gruncie tego rozporządzania każda osoba, która poniosła szkodę majątkową lub niemajątkową, ma prawo uzyskać od administratora lub podmiotu przetwarzającego jej dane osobowe odszkodowanie za poniesioną szkodę. Jest to instrument, któremu poświęca się zdecydowanie mniej uwagi niż karom administracyjnym, mimo że potencjalnie może łączyć się z bardzo poważnymi konsekwencjami finansowymi.