Porozumienia dotyczące transferu technologii podlegają – pod pewnymi warunkami – wyłączeniu spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, zakazanych na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 184). Pod pojęciem „porozumienia o transferze technologii” należy tu rozumieć umowę o udzieleniu licencji na korzystanie z praw do technologii (obejmujących know-how i określone prawa własności intelektualnej), zawartą pomiędzy dwoma przedsiębiorcami w celu wytwarzania przez licencjobiorcę lub jego podwykonawców towarów objętych porozumieniem, albo umowę o przeniesieniu praw do technologii (pozostawiającą jednak część ryzyka po stronie cedenta).

Rozporządzenia wydawane przez Radę Ministrów na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy, wyłączające określone rodzaje porozumień spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy, obowiązują w określonym z góry czasie. Aktualne rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2007 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 137, poz. 963) zakończy żywot 30 kwietnia 2015 r. W związku z tym podjęto prace nad nowym rozporządzeniem.

Jak wynika z projektu opublikowanego na stronie Rządowego Centrum Legislacji, czekają nas zmiany. Wynikają one m.in. z dostosowania polskiego prawa do obowiązującego od 1 maja 2014 r. rozporządzenia Komisji (UE) nr 316/2014 z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień o transferze technologii. Rozporządzenie to zastąpiło wcześniejsze rozporządzenie Komisji (WE) nr 772/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień o transferze technologii, stanowiącego oparcie dla obecnego rozporządzenia polskiego. Poniżej wskazujemy najistotniejsze zmiany między polskim rozporządzeniem z 2007 r. a projektowanym nowym rozporządzeniem.

Zgodnie z treścią projektu i jego uzasadnienia zmiany dotyczą przede wszystkim katalogu klauzul niedozwolonych, tzw. „czarnych”, których wystąpienie wyklucza zastosowanie wyłączenia. W zakresie porozumień pomiędzy konkurentami rozbieżności między dotychczasowymi polskimi przepisami a nowym rozporządzeniem unijnym dotyczą w szczególności okoliczności związanych z porozumieniami konkurentów o podziale rynku, wskazanych w § 6 pkt 3 lit. a–c polskiego rozporządzenia z 2007 r. i stanowiących dopuszczalne wyjątki takiego podziału niewymienione w rozporządzeniu unijnym z 2014 r. Podobnie rzecz się ma z zakazanymi porozumieniami między niekonkurentami w zakresie ograniczenia licencjobiorcy terytorium sprzedaży, od czego wyjątki określone są w § 7 pkt 2 lit. b polskiego rozporządzenia z 2007 r., czy z ograniczeniem sprzedaży odbiorcom końcowym przez licencjobiorcę będącego hurtownikiem (§ 7 pkt 3 polskiego rozporządzenia z 2007 r.), które według rozporządzenia unijnego z 2014 r. jest wyjątkiem niepowodującym wykluczenia zastosowania wyłączenia grupowego do porozumienia transferu technologii (art. 4 ust. 2 lit. b pkt iv rozporządzenia unijnego z 2014 r.). Rozbieżności te zostały w projekcie usunięte.

Projekt wprowadza nowe definicje legalne, uzupełniające dotychczasowy słowniczek z polskiego rozporządzenia z 2007 r. Pojawią się więc pojęcia: „praw do technologii” (§ 2 pkt 2 projektu), „towarów objętych porozumieniem” (§ 2 pkt 8), „aktywnej sprzedaży” (§ 2 pkt 12, na wzór rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 marca 2011 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2014 r., poz. 1012), „pasywnej sprzedaży” (§ 2 pkt 13), „systemu dystrybucji selektywnej” (§ 2 pkt 14, również wzorowanego na pojęciu z rozporządzenia wertykalnego), „licencji wyłącznej” (§ 2 pkt 15), „terytorium wyłącznego” (§ 2 pkt 16) i „wyłącznej grupy klientów” (§ 2 pkt 17). Zostaną także zmodyfikowane definicje „praw własności intelektualnej” (§ 2 pkt 3), „porozumienia o transferze technologii” (§ 2 pkt 5), „porozumienia o dwustronnym transferze technologii” (§ 2 pkt 6) „porozumienia o jednostronnym transferze technologii” (§ 2 pkt 7), „rynku właściwego” (§ 2 pkt 9) i „konkurentów” (§ 2 pkt 10).

Zgodnie z nowym brzmieniem § 3 spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję z art. 6 ust. 1 ustawy wyłączone będą, tak jak dotychczas, porozumienia o transferze technologii spełniające warunki określone w rozporządzeniu. Doprecyzowano jednak – w nowym pkt. 2 tego przepisu – że wyłączenie „stosuje się także do postanowień zawartych w porozumieniu o transferze technologii, które dotyczą zakupu towarów przez licencjobiorcę lub udzielenia licencjobiorcy licencji na inne prawa własności intelektualnej lub know-how bądź też przeniesienia ich na licencjobiorcę, jeżeli postanowienia te dotyczą bezpośrednio wytwarzania lub sprzedaży towarów objętych porozumieniem”.

Zmienia się próg udziałów rynkowych warunkujący zastosowanie wyłączenia w odniesieniu do porozumień między konkurentami. Próg ten został obniżony z 30 do 20% łącznego udziału stron porozumienia w rynku właściwym; w przypadku niekonkurentów nadal obowiązuje próg 30%. Dodatkowo wprowadzono okres przejściowy na wypadek przekroczenia tych progów – dwa lata kalendarzowe następujące po roku, w którym doszło do przekroczenia progów (§ 4 ust. 2).

Bardzo istotną zmianą jest odejście od dotychczasowego dziesięcioletniego maksymalnego terminu obowiązywania wyłączenia w przypadku porozumień o transferze technologii dotyczących korzystania z know-how. Według projektu wyłączenie to będzie się stosowało przez okres, w którym licencjonowane know-how pozostaje niejawne (§ 6). Odnośnie do porozumień o transferze technologii dotyczących korzystania z praw do licencjonowanej technologii wyłączenie stosuje się, jak dziś, w takim zakresie i tak długo, jak prawa te pozostają chronione (§ 5).

Prace nad nowym rozporządzeniem znajdują się obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych i opiniowania wewnątrz Rady Ministrów. 11 marca 2015 r. upłynął termin składania stanowisk w ramach konsultacji publicznych.

Wszystko wskazuje na to, że od 1 maja 2015 r. przedsiębiorcy korzystający w swej działalności z praw własności intelektualnej licencjonowanych lub przekazywanych przez innych przedsiębiorców będą mogli korzystać z wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję na warunkach ujednoliconych z warunkami obowiązującymi w UE, co jest jednoznacznie korzystne dla firm działających zarówno w kraju, jak i na szerszych rynkach.

Marcin Kulesza