To cenna inicjatywa. Nie osiągnęliśmy jeszcze wprawdzie etapu, w którym potrzebne (a nawet – możliwe) byłyby ostateczne wnioski na temat prawnych aspektów smart kontraktów. Niewątpliwie potrzebujemy jednak namysłu i dyskusji na ten temat. Czy zatem również w Polsce powinniśmy powołać do życia analogiczny projekt, na przykład w postaci Komisji Kodyfikacyjnej do spraw Smart Kontraktów?

Smart kontraktów nie należy rozpatrywać wyłącznie w kontekście prawa umów czy nawet tylko prawa cywilnego. Wiele ich zastosowań będzie wszak przedmiotem rozważań na gruncie prawa publicznego, inne trudno będzie przyporządkować do jakiejkolwiek gałęzi prawa, a rolą wielu z nich będzie zastąpienie klasycznych instytucji prawnych.

Co więcej, obecnie zastosowania smart kontraktów są dość ograniczone. W sytuacjach złożonych, zwłaszcza gdy w grę wchodzi interakcja ze światem rzeczywistym (a nie tylko cyfrowym) oraz uwzględnienie interesów wielu podmiotów, smart kontrakty nierzadko nie są w stanie funkcjonować samodzielnie. Nie ma zatem wątpliwości, że smart kontrakty będą wchodzić w rozmaite interakcje z systemem prawa. Z tego powodu niezbędne jest rozpoczęcie prac nad rozpoznaniem tego zjawiska.

Takie działania już są prowadzone. Również w Polsce, gdzie Koalicja na rzecz Polskich Innowacji prowadzi warsztaty pisania smart kontraktów z udziałem informatyków, ludzi biznesu i prawników, oraz organizuje spotkania na ten temat. Zagadnieniem coraz częściej interesują się również naukowcy z wydziałów prawa.

W mojej ocenie wskazane byłoby również bezpośrednie zaangażowanie szeroko pojętego sektora publicznego. Odpowiada on wszak zarówno za tworzenie, jak i stosowanie prawa. Dlatego kwestie przyszłości prawa jako takiego oraz roli smart kontraktów – które nie są już wyłącznie teoretycznym konstruktem – stanowią dla państwa zagadnienie o żywotnym charakterze. Warto przywołać również pragmatyczne podejście brytyjskie. Rozpoznając wyzwania wynikające ze smart kontraktów, The Law Commission chce zapewnić wiodącą rolę prawa angielskiego w świecie biznesu. Niewątpliwie systemy prawne, które będą w stanie skutecznie odpowiedzieć na kluczowe kwestie związane ze smart kontraktami, otworzą się na wiele innowacji.

Takie zaangażowanie być może nie wymaga powołania specjalnej komisji kodyfikacyjnej. Pierwsze kroki już za nami – m.in. tą tematyką ma zajmować się działający przy KNF zespół roboczy zajmujący się blockchainem. Potrzebujemy jednak dalszych podobnych inicjatyw.

Jacek Czarnecki