W jednym z poprzednich artykułów pisałem o fintechu w ówczesnym projekcie polskiej Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (SRRK). Wątków fintechowych znalazło się w nim całkiem sporo, co niewątpliwie miało stanowić odpowiedź na jedną ze zidentyfikowanych barier strukturalnych dla rozwoju rynku kapitałowego w Polsce, określoną jako przestarzałe technologie lub brak technologii w kluczowych segmentach rynku, w tym niewystarczające inwestycje w rozwiązania FinTech.
Ostateczna wersja SRRK, przyjęta przez Radę Ministrów 1 października 2019 r., w dalszym ciągu poświęca wiele uwagi fintechowi. Wśród wskazanych w Strategii pięciu fundamentalnych zasad, które powinny przyświecać jej wdrażaniu, znalazło się również wykorzystywanie konkurencyjnych nowych technologii. Biorąc pod uwagę, że w ostatnich kilku latach trudno o inną technologię, która wywołałaby tyle zainteresowania na rynkach finansowych co DLT / blockchain, naturalne wydaje się jej uwzględnienie w SRRK.
Strategia zwraca przy tym uwagę na dotychczasowe wysiłki rozmaitych grup i zespołów zajmujących się tematyką blockchainową, m.in. grupy roboczej ds. rejestrów rozproszonych i blockchain, która została utworzona w ramach strumienia ds. rejestrów rozproszonych w zespole zadaniowym „Od papierowej do cyfrowej Polski” funkcjonującym przy Komitecie Rady Ministrów ds. Cyfryzacji. Dotychczas większość rezultatów prac podobnych zespołów miała charakter wyłącznie ekspercko-akademicki, mimo że niektóre z realizowanych projektów miały potencjał praktyczny w obszarach będących również przedmiotem SRRK.
Jeden z postulatów zawartych w Strategii wprost odnosi się do tej grupy technologii – został on określony jako wprowadzenie ram prawnych dla technologii rozproszonego rejestru (DLT) i pozycjonowania aktywów kryptograficznych na polskim rynku. Zgodnie z SRRK należy się spodziewać, że w ciągu kilku lat rozwój regulacji UE doprowadzi do ujednolicenia pozycjonowania aktywów kryptograficznych (przez termin ten Strategia wydaje się rozumieć przede wszystkim instrumenty finansowe posiadające formę kryptograficzną, np. blockchainowych tokenów), z rozliczeniem do i z walut fiducjarnych lub za pomocą swapów tokenowych. Strategia proponuje, aby w związku z tym przewidywaniem przeanalizować możliwości wykorzystania DLT na rynku kapitałowym oraz proponuje konkretny projekt w tym zakresie – pilotażowy program krajowy, który mógłby ocenić rozwiązania w odniesieniu do papierów wartościowych spółek prywatnych, z wykorzystaniem zatwierdzonego rozproszonego rejestru (tzw. permissioned blockchain).
SRRK sugeruje również, że doświadczenia zdobyte przy okazji takiego projektu powinny zostać wykorzystane poprzez kształtowanie przyszłych regulacji dotyczących blockchaina czy tokenizacji na szczeblu unijnym, wprost mówiąc o „lobbingu w Brukseli”. Zgodnie ze strategią wprowadzanie technologii blockchainowych w Polsce powinno iść zatem ramię w ramię z odpowiednim rozwojem regulacji oraz dbaniem o przyjęcie odpowiedniego podejścia przez Unię Europejską.
W innym miejscu SRRK rozwija wątek wykorzystania technologii blockchain do obrotu wtórnego papierami wartościowymi spółek prywatnych, postulując stworzenie podstaw prawnych, regulacyjnych i operacyjnych w celu uruchomienia rynków prywatnych funkcjonujących w różnych modelach, przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii, np. blockchain, dla uprawnionych kontrahentów, obrót detaliczny peer-to-peer, oraz wyraźnie wspominając w tym kontekście instytucję prostej spółki akcyjnej.
Ostateczna wersja strategii podtrzymuje również wprowadzenie „piaskownicy regulacyjnej” dla przedsiębiorców z sektora fintech. Choć postulat ten odnosi się do szeroko rozumianego rynku innowacji finansowych, w Polsce szczególnie gorąco był rekomendowany przez branżę blockchainową jeszcze w 2016 r. W tym sensie piaskownica regulacyjna – choć Strategia nie proponuje szczegółów tego rozwiązania, które jak wiadomo mogą być zróżnicowane – jest również tematem istotnym z punktu widzenia rozwiązań blockchainowych.
SRRK wspomina także rozważenie zastosowania rozwiązań polegających na wdrożeniu technologii blockchain w kontekście skarbowych produktów oszczędnościowych, przede wszystkim obligacji skarbowych (także w kontekście ich tokenizacji), jak również wykorzystania blockchaina w rozliczaniu rynku instrumentów pochodnych OTC. Ta ostatnia propozycja uzasadniona jest podniesieniem konkurencyjności polskiego rynku w drodze wspierania rozwiązań służących dalszemu rozwojowi infrastruktury transakcyjnej i posttransakcyjnej dla instrumentów pochodnych niepodlegających obowiązkowi centralnego rozliczania. Chodzi w niej o przeprowadzenie studium wykonalności dla wykorzystania technologii blockchain (lub innej nowoczesnej technologii) w rozliczaniu transakcji pochodnych rozliczanych bilateralnie, która to technologia mogłaby przyczynić się do wzrostu przewagi oraz atrakcyjności polskiego rynku.
Zawarte w SRRK plany i postulaty związane z technologią blockchain są ciekawe oraz bez wątpienia ambitne. Jednocześnie pozostają na dość wysokim poziomie ogólności – jest to jednak stosunkowo naturalne dla dokumentu o charakterze strategicznym. Kolejne działania pokażą, w jakim stopniu interesujące propozycje zostaną przekute w praktykę.
Jacek Czarnecki