Fintech (technologie finansowe) od kilku lat jest jednym z najgorętszych obszarów technologicznych. Również w Polsce poświęca się mu wiele uwagi, zwłaszcza ze względu na dotychczasowe sukcesy rodzimych fintechów.

Tematyka ta nabrała dodatkowego przyspieszenia, gdy przy Komisji Nadzoru Finansowego powołano zespół roboczy ds. rozwoju innowacji finansowych (FinTech) w Polsce, a następnie, też w ramach KNF, utworzono Departament Innowacji Finansowych FinTech, który ze swym programem Innovation Hub przyczynił się do stworzenia dobrej atmosfery wokół technologii finansowych w Polsce.

Przekonanie o sukcesie fintechu w Polsce jest jednak jedynie częściowo słuszne. Niewątpliwe w branży usług płatniczych poziom rozwoju technologicznego rynku jest bardzo wysoki. Inne flagowe obszary fintechu niekoniecznie dorównują jednak płatnościom. Dotyczy to choćby wykorzystania technologii chmury obliczeniowej na polskim rynku finansowym, o czym wspomniał ostatnio Przewodniczący KNF Jacek Jastrzębski na Kongresie Prawa Bankowego i Technologii Finansowych.

Innym przykładem jest rynek kapitałowy, o którym w Polsce stosunkowo rzadko mówi się w kontekście technologii finansowych. Tymczasem jest to obszar kluczowy z punktu widzenia polskiej gospodarki, ponieważ odpowiada za jedną z głównych dróg finansowania przedsięwzięć gospodarczych; słaby i nieinnowacyjny rynek kapitałowy nie zaspokoi znaczących potrzeb kapitałowych polskiej gospodarki.

Dlatego dobrze, że powstał projekt Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (SRRK). Jego przygotowanie zostało sfinansowane ze środków Komisji Europejskiej i opracowane we współpracy z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOR). Realizacja SRRK jest przewidziana na lata 2019-2023. Głównym celem strategii jest poprawa dostępu do finansowania dla polskich przedsiębiorstw.

Jednym z punktów wyjścia SRRK jest wykaz barier wskazywanych przez podmioty rynku kapitałowego. Jedną z nich stanowią „przestarzałe technologie lub brak technologii w kluczowych segmentach rynku, w tym niewystarczające inwestycje w rozwiązania FinTech”. Projekt strategii wskazuje 60 działań, które powinny zostać podjęte celem przezwyciężenia tych barier. Sprawdźmy, które z zaproponowanych działań związane są z technologiami finansowymi.

1. Zaufanie na rynku kapitałowym. Projekt SRRK kładzie duży nacisk na wzmacnianie zaufania na rynku kapitałowym: społeczeństwa do podmiotów rynku kapitałowego, uczestników rynku do instytucji publicznych takich jak organ nadzoru (np. w zakresie przewidywalności jego działań) oraz użytkowników usług finansowych do rozwiązań cyfrowych. Budowa zaufania do rynku, wyniesiona do rangi jednej z kilku głównych zasad przyświecających Strategii, jest niezwykle istotna z punktu widzenia fintechu. Nieodłączne cechy nowych technologii to nowatorskość i zmiana, a ich udana i bezpieczna adopcja wymaga nie tylko odpowiednich ram formalnych (instytucjonalnych i regulacyjnych), ale być może przede wszystkim wzajemnego zaufania pomiędzy instytucjami finansowymi, ich klientami oraz organami sektora publicznego.
2. Dbanie o stabilność i przewidywalność regulacji. Ten cel mówi sam za siebie – niepewność prawna tradycyjnie stanowi jedną z głównych barier dla rozwoju technologicznego na ściśle regulowanych rynkach finansowych. Konkretnym przykładem działań w tym kierunku jest postulat unikania gold-platingu, czyli krajowego rozbudowywania wdrażanych regulacji unijnych. Jest to szczególnie istotne dla tych startupów fintechowych, które planują nowe produkty w oparciu o regulacje europejskie, a ich implementacja w Polsce obarczona jest ryzykiem dodania kolejnej warstwy regulacji.
3. Przejrzyste i proporcjonalne działania nadzoru. Budowie zaufania na rynku kapitałowym ma sprzyjać zapewnienie przejrzystości i proporcjonalności działań KNF, co zresztą jest spójne z działaniem wspomnianym w punkcie powyżej. W projekcie SRRK zawarty został m.in. bardzo prosty, a jednocześnie niezwykle istotny postulat publicznego przedstawiania przez KNF jej stanowiska za pośrednictwem regularnie publikowanych wytycznych czy dokumentów typu FAQ. Inna propozycja to uwzględnianie w praktyce nadzorczej różnic w charakterze, wielkości i celach działalności gospodarczej prowadzonej przez uczestników na różnych segmentach rynku, co szczególnie istotne może być dla startupów fintechowych dopiero wchodzących na rynek.
4. Inne zmiany w KNF. W projekcie SRRK proponowane są konkretne zmiany dotyczące funkcjonowania KNF, które mogłyby szczególnie pomóc we wprowadzaniu na rynek innowacyjnych usług i produktów finansowych, m.in.:
   • przygotowanie, opublikowanie i stosowanie wzorów dokumentów (w tym wzorów prospektów emisyjnych lub innych dokumentów informacyjnych w celu stworzenia wystandaryzowanych i zautomatyzowanych procesów emisji),
   • określenie maksymalnych terminów na przeprowadzenie analizy dokumentów,
   • wprowadzenie wymogu rozpatrzenia dokumentów w publicznie określonych terminach,
   • wprowadzenie nowoczesnych metod komunikacji elektronicznej, np. trybu śledzenia zmian w dokumentach edytowalnych,
   • wydawanie pisemnych wytycznych w celu zagwarantowania stabilności i pewności prawa,
   • w przypadku podmiotów zagranicznych stosowanie języka angielskiego, w tym w formalnych dokumentach prawnych, takich jak prospekty.
5. Wprowadzenie piaskownicy regulacyjnej. SRRK sporo uwagi poświęca zagadnieniu piaskownicy regulacyjnej, będącym sztandarowym postulatem środowisk fintechowych w Polsce. Mowa jest o dostosowaniu procesu licencjonowania do fintechów oraz sprawnej współpracy pomiędzy KNF a użytkownikami piaskownicy (urząd nadzoru mógłby np. przypisać każdemu użytkownikowi dedykowanego opiekuna). Warto wspomnieć, że te postulaty częściowo realizowane są przez wspomniany wyżej, funkcjonujący w ramach UKNF program Innovation Hub, zaś sama piaskownica regulacyjna od miesięcy znajdowała się w planach KNF. Projekt SRRK postuluje również rozszerzenie prawa do ubiegania się o interpretację KNF.
6. Zwiększenie wydatków na innowacje. SRRK słusznie zwraca uwagę, że konkurencja z najlepiej rozwiniętymi gospodarkami wymaga odpowiednich nakładów na innowacje. Autorzy projektu Strategii uważają, że powinny temu służyć odpowiednio powiązane ramy prawne, podatkowe i edukacyjne.
7. Wprowadzenie ram prawnych dla technologii rozproszonego rejestru (blockchain/DLT) i aktywów kryptograficznych. Projekt SRRK zachęca instytucje publiczne do wykorzystywania technologii blockchain/DLT na rynku kapitałowym, co uzasadnione jest m.in. spodziewanym ujednoliceniem pozycjonowania aktywów kryptograficznych takich jak papiery wartościowe w UE. W projekcie Strategii znalazł się niezwykle ciekawy postulat przeprowadzenia pilotażowego programu w celu oceny rozwiązań w odniesieniu do papierów wartościowych spółek prywatnych – co dzieje się już poprzez inicjatywy prowadzone przez Giełdę Papierów Wartościowych. SRRK mówi również o konieczności licencjonowania podmiotów utrzymujących infrastrukturę DLT na rynku kapitałowym (takich jak banki czy firmy inwestycyjne). Więcej na temat blockchaina w projekcie SRRK napiszę w odrębnym tekście.
8. Stworzenie ram dla dobrego funkcjonowania spółek technologicznych oraz MŚP. Do tej kategorii działań zaliczam propozycję oceny potencjału trójstopniowej struktury rynku (rynek główny, rynek MŚP oraz rynek dla przedsiębiorstw debiutujących w sektorze), jak również stworzenie nowego typu spółki dla startupów (Prosta Spółka Akcyjna) czy uregulowanie działalności platform crowdfundingowych oraz akcelerator fintech przy GPW.
9. Fintech w Radzie Rozwoju Rynku Finansowego. Jako jeden z przykładowych obszarów tematycznych grup roboczych w ramach Rady Rozwoju Rynku Finansowego wskazano innowacje i fintech.

Do projektu SRRK zgłoszono liczne uwagi, których część odnosi się do fintechu. Oczekujemy obecnie na kolejną wersję projektu Strategii. Już teraz wiemy jednak, że fintech zajmuje ważne miejsce w tym dokumencie, w którym padło również wiele konkretnych propozycji działań.

Jacek Czarnecki