Główne filary europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji – wymiar etyczny

Głównym celem Przewodnika jest promowanie „godnej zaufania” (w angielskim oryginale: „trustworthy”) sztucznej inteligencji. Zdaniem HLEG AI taka sztuczna inteligencja powinna być:

• zgodna z obowiązującym prawem i wszelkimi mającymi zastosowanie regulacjami,
• etyczna, tzn. zgodna z wartościami i zasadami etycznymi,
• solidna (ang. robust) zarówno z perspektywy technicznej, jak i społecznej.

HLEG AI zaznacza, że Przewodnik nie odnosi się bezpośrednio do pierwszego z ww. komponentów. Koncentruje się raczej na pozostałych dwóch. Unia Europejska konsekwentnie nie zajmuje jednoznacznego stanowiska co do prawnego otoczenia sztucznej inteligencji. Jest to zabieg o tyle zrozumiały, że wypracowanie jasnego zdania w tym zakresie wymaga pogłębionych badań i konsultacji, a także ma poważne implikacje społeczno-ekonomiczne. Mimo to z Przewodnika można wyczytać informacje na temat możliwych kierunków rozwoju sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej.

Sztuczna inteligencja godna zaufania – czyli jaka?

W pierwszym rozdziale Przewodnika wskazano na zasady i wartości, które należy mieć na uwadze w procesie rozwijania, wdrażania i używania sztucznej inteligencji:

• prace nad sztuczną inteligencją powinny przebiegać przy założeniu, że AI musi działać w poszanowaniu dla autonomii człowieka, nie może szkodzić człowiekowi, jej działanie musi być sprawiedliwe i możliwe do wyjaśnienia,
• szczególnej uwagi wymaga wykorzystanie sztucznej inteligencji wobec takich grup społecznych jak dzieci, ludzie z niepełnosprawnościami i inne osoby, które mogą być bardziej podatne na wpływ tej technologii; tyczy się to także kontaktów pomiędzy pracodawcami i pracownikami oraz relacji z konsumentami,
• należy mieć świadomość, że wykorzystanie sztucznej inteligencji niesie za sobą, poza możliwościami i korzyściami, także zagrożenia, które często mogą być trudne do przewidzenia i zmierzenia; w konsekwencji konieczne jest korzystanie z proporcjonalnych do zagrożeń środków, tak aby niwelować ich negatywne konsekwencje.

W dalszej części Przewodnika wskazane są konkretne wymogi, jakie powinny spełniać systemy sztucznej inteligencji.

W Przewodniku wskazano także, że nie należy go rozumieć jako dokumentu, który ma zastępować „twarde” regulacje z zakresu sztucznej inteligencji. Pomyślany jest on raczej jako dokument, który będzie podlegał zmianom wraz z rozwojem sztucznej inteligencji.

HLEG AI kontynuuje prace, skupiając się nad rekomendacjami dotyczącymi polityki inwestycyjnej Unii Europejskiej wobec sztucznej inteligencji. Będzie to dokument, który zapewne wywrze znaczący wpływ na działania dotyczące sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej w najbliższym czasie. Niemniej jednak nie należy pomijać wniosków przyjętych w Przewodniku, gdyż są one wyrazem przyjętego w Unii Europejskiej podejścia, różniącego się od stanowisk innych liczących się ośrodków światowych: sztuczna inteligencja ma być zorientowana na człowieka, zawsze ma pozostać wobec niego podrzędna i musi działać tak, aby szanowane były podstawowe jego prawa.

Katarzyna Szczudlik