W pierwszym dniu kwietnia Prezydent RP podpisał nową ustawę o zbiórkach publicznych zastępującą regulację pochodzącą z 1933 r.

Nowa regulacja proponuje całkowicie odmienne podejście do problematyki zbiórek publicznych, na co wskazywać może chociażby obszerność nowej ustawy. Mimo że wygląda na regulacyjnie przerośniętą, przynosi ze sobą deregulację wielu sfer gromadzenia środków.

Ograniczenie zakresu regulacji wynika przede wszystkim z zawężonej definicji pojęcia zbiórki publicznej. Nowa ustawa znajdzie zastosowanie do zbierania datków w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym na określony, zgodny z prawem cel pozostający w sferze działań publicznych (w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie). Zakresem regulacji nowej ustawy o zbiórkach publicznych nie zostaną jednak objęte płatności, co do których możliwa jest identyfikacja ich źródeł. Oznacza to, że nowa ustawa o zbiórkach publicznych nie obejmie zbiórek organizowanych za pośrednictwem bankowości internetowej, w tym dzięki usługom pay pall lub płatności mobilnych z wykorzystaniem urządzeń telekomunikacyjnych, które dotychczas wymagały uzyskania pozwolenia administracji publicznej. Tym samym ustawa o zbiórkach publicznych niewątpliwie nie będzie dotyczyła m.in. finansowania społecznościowego (crowdfundingu), jeżeli tylko dokonywane przez finansujących wpłaty będą rejestrowane. Nowa ustawa będzie regulować przede wszystkim gromadzenie gotówki i darów podczas kwest odbywających się w ogólnodostępnej przestrzeni, gdzie datki zbierane są do puszek od zazwyczaj anonimowych darczyńców (WOŚP, listopadowe kwesty na renowację nagrobków itp.).

Ustawa precyzyjnie wskazuje krąg podmiotów uprawnionych do prowadzenia zbiórek publicznych, co ma gwarantować, że środki ostatecznie trafią pod właściwy adres. Dodatkowo ustawodawca oparł się na zasadzie ograniczonego zaufania, wyposażając obywateli w narzędzie bezpośredniego nadzoru – dostęp do witryny internetowej, na której prowadzący zbiórkę zobowiązani będą umieszczać informacje dotyczące rozdysponowania zgromadzonych środków. Nadzór obywatelski pod reżimem nowej ustawy w znacznym stopniu zastąpi nadzór administracyjny. Ustawodawca zrezygnował z nakładania na organizatorów zbiórki obowiązku uzyskania pozwolenia – wystarczy, że planujący zbiórkę w odpowiednim terminie zgłosi swój zamiar administracji.

Organizatorom zbiórek publicznych nowa ustawa przyniesie dwie wymierne korzyści. Po pierwsze zwolniono ich z obowiązku publikacji sprawozdania ze zbiórki w prasie, po drugie zastąpienie pozwolenia zgłoszeniem pozwoli zaoszczędzić kwotę 82 zł, która pod starym stanem prawnym uiszczana była tytułem opłaty skarbowej.

Wejście w życie nowej ustawy pociągnie za sobą także liczne zmiany w innych aktach prawnych. Najrozleglejsze spośród nich dotyczą Kodeksu wykroczeń, który został dostosowany do nowej rzeczywistości prawnej – penalizacji podlegać będzie prowadzenie zbiórki bez zgłoszenia lub zachowanie niezgodnie ze zgłoszeniem.

Nowa ustawa o zbiórkach publicznych wejdzie w życie w lipcu 2014 roku.

Wojciech Marszałkowski