Pewien podmiot, który istnieje wyłącznie wirtualnie, zebrał w internecie środki odpowiadające kwocie 132 milionów dolarów, by inwestować je z korzyścią dla siebie i inwestorów. Chociaż zdanie to brzmi jak początek historii SF, jest ono prawdziwe. Podmiot ten nazywa się the DAO, a cała kwota została zebrana w niespełna miesiąc (zbiórka zaczęła się 30 kwietnia, a skończyła 28 maja 2016 r.).

Zdecentralizowana struktura autonomiczna

The DAO jest rodzajem DAO. Skrót DAO pochodzi od słów decentralised autonomous organisation, czyli zdecentralizowana struktura autonomiczna. Działa ona w oparciu o blockchain i funkcjonalności wykorzystujące inteligentne kontrakty.

Dla przypomnienia – blockchain jest zdecentralizowaną bazą danych, których ilość ulega stałemu pomnożeniu (o blockchainie pisaliśmy np. tutaj). Blockchain oparty jest o zapis kolejnych bloków danych, z których każdy zawiera informację o dokonanej operacji (wraz z datą oraz rezultatem) i powiązany jest z poprzednim i kolejnym blokiem, jak ogniwa w łańcuchu. Operacje dokonywane w blockchainie są odporne na manipulacje i oszustwa ze względu na to, że stale potwierdzane są przez zdecentralizowaną sieć komputerów (system peer to peer), która weryfikuje nowe zapisy na zasadzie „głosowania większościowego”, odrzucając ewentualne zapisy fałszywe. Aby więc zmanipulować dane zapisane w blockchainie, należałoby kontrolować co najmniej połowę mocy obliczeniowej całej sieci.

Inteligentne kontrakty zaś to stosunki prawne tworzone, monitorowane oraz egzekwowane w sposób zautomatyzowany za pośrednictwem protokołu blockchain (pisaliśmy o tym w artykule „Smart contracts” – nadchodząca rewolucja dla prawa).

Faza kreacji

The DAO rozpoczęła zbiórkę środków 30 kwietnia 2016 r. Zgodnie z deklaracją zawartą na stronie daohub.org (w zakładce Manifesto) „celem the DAO jest wykorzystanie posiadanych przez organizację ETH (Ethereums) do wsparcia przedsięwzięć, które przyniosą korzystny zwrot z inwestycji dla organizacji i jej członków”.

Wspomniana kwota 132 milionów dolarów odzwierciedla wartość kryptowaluty ETH, która wpłynęła do the DAO. Każdy inwestor, w zamian za wpłacone ETH, otrzymuje proporcjonalną do wkładu liczbę tokenów, dającą mu prawa głosu w organizacji. Specyfika projektu polega bowiem na tym, że inwestorzy w drodze głosowania decydują, które przedsięwzięcia otrzymają finansowanie organizacji. W tym sensie the DAO przypomina platformę crowdfundingową.

Sposób działania

The DAO jest strukturą wpisaną w blockchain, która jest zależna od działań podjętych przez cztery typy podmiotów – twórców, inwestorów, kontrahentów i kuratorów. Twórcy są autorami otwartego oprogramowania, dzięki któremu powstała platforma. Inwestorzy to osoby, które uzyskały prawa głosu w zamian za wniesione ETH. Kontrahenci przedstawiają propozycje przedsięwzięć, w które the DAO może zainwestować. Kuratorzy zbierają, weryfikują i poddają pod głosowanie zgłoszone propozycje, nie oceniając przy tym zgłoszonych projektów.

Podjęcie decyzji o inwestycji wymaga większości głosów przy udziale minimum 20% tokenów powiększonej o iloraz 1/3 wartości proponowanej inwestycji i wszystkich środków the DAO. Przypisana do głosów liczba ETH zostaje zamrożona do momentu podjęcia decyzji dotyczącej danej inwestycji. Jeśli decyzja ta jest pozytywna, ETH zostają przelane do kontrahenta, a tokeny związane z inwestycją reprezentują prawa nabyte inwestora.

Jak wspomnieliśmy powyżej, the DAO ma cechy inwestycyjnej platformy crowdfundingowej. Crowdfunding inwestycyjny jest typem crowdfundingu, który budzi największe wyzwania prawne, ponieważ na jego przykładzie jasno można stwierdzić nieadekwatność obowiązujących regulacji (więcej w raporcie o crowdfundingu). The DAO jest podmiotem sui generis, który z założenia ma przynosić dochód z działalności o charakterze inwestycyjnym, przy wykorzystaniu instrumentów przypominających instrumenty finansowe. Ze względu na innowacyjny charakter the DAO bardzo trudno wskazać, kto jest odpowiedzialny za jej działania i jakie przepisy mają zastosowanie do jej działania.

Reguły działania

Twórcy the DAO przedstawili reguły działania projektu, wyłączenia odpowiedzialności oraz zastrzeżenia na swojej stronie internetowej (w zakładce Terms). Przede wszystkim wskazują, że zasady działania the DAO oparte są o kod inteligentnych kontraktów w block-chainie Ethereum. Następnie zastrzegają, że tokeny the DAO nie reprezentują akcji, udziałów ani ich odpowiedników w odniesieniu do żadnej spółki, korporacji lub innego podmiotu, w jakiejkolwiek jurysdykcji. Zastrzegają również, że przedstawione przez nich dokumenty nie stanowią prospektu ani wezwania do inwestycji, jak też nie stanowią oferty nabycia papierów wartościowych w żadnej jurysdykcji. Podkreślają również, że kod inteligentnych kontraktów the DAO oraz wytworzone tokeny implikują znaczne ryzyko finansowe, w tym związane z użyciem eksperymentalnego oprogramowania.

Akceptacja przedstawionych zasad działania the DAO skutkuje między innymi zrzeczeniem się prawa do wnoszenia pozwów zbiorowych lub wszczynania arbitrażu przeciwko jakiemukolwiek podmiotowi zaangażowanemu w stworzenie the DAO. Podmiot nabywający tokeny zobowiązuje się nie wykorzystywać ich do spekulacji ani do żadnej niezgodnej z prawem działalności. Akceptuje również eksperymentalny charakter the DAO, jak również ryzyko związane z testowaną platformą blockchainową Ethereum oraz brakiem jakichkolwiek gwarancji dotyczącej tokenów.

Twórcy wskazują również, że technologia blockchainowa i Ethereum umożliwiają nowe formy komunikacji, z których część pozostaje wciąż nieodkryta i nieimplementowana. Podobnie jak w przypadku Bitcoina pojawienie się nowej kryptowaluty może powodować powstawanie regulacji dotyczących blockchaina i DAO, które mogą być niekorzystne, a nawet zakazywać jakichkolwiek interakcji z DAO.

Co dalej?

The DAO jest fascynującym innowacyjnym projektem, który wpisuje się w szeroko rozumianą gospodarkę współdzielenia (sharing economy) i może wprowadzić nowy paradygmat dotyczący inwestycji i biznesu. Krytycy wskazują jednak, że jest również najdroższym w historii sposobem testowania nowego oprogramowania, którego twórcy nie wzięli pod uwagę, że ewentualne niepowodzenie może poważnie skompromitować związaną z nim technologię.

Podnoszone są również wątpliwości dotyczące niejasnej roli kuratorów (ich lista znajduje się na stronie the DAO). Potencjalnie mogą oni kontrolować wybory organizacji, nie przedkładając pod głosowanie wszystkich projektów spełniających kryteria formalne.

Na zakończenie należy również wspomnieć, że po zamknięciu fazy kreacji, czyli 28 maja 2016 r., tokeny the DAO stały się przedmiotem obrotu na giełdach kryptowalut.