fintech - prawne aspekty nowych technologii

Sceptycy
technologii blockchain mawiają, że trwa poszukiwanie problemów, które mogłaby
ona rozwiązać. Nie jest to krytyka pozbawiona racji. O blockchainie słyszymy od
kilku dobrych lat, ale wciąż brakuje jego zastosowań, które pod względem
użyteczności, liczby użytkowników czy po prostu realnego wpływu na rzeczywistość
prześcignęłyby jej pierwsze – i wciąż niszowe – zastosowanie, jakim są
kryptowaluty.

Blockchain pozostaje jednak niewygasającym źródłem inspiracji. Nie jest to może oczywiste z polskiej perspektywy, lecz na Zachodzie (zwłaszcza w USA) oraz w Azji blockchain jest jednym z głównych nurtów innowacji. Trwa gorączkowe poszukiwanie tzw. „killer app”, czyli pierwszego zastosowania, które podbije serca użytkowników i zadomowi się w głównym nurcie. Niektórzy twierdzą, że taki proces rozwoju technologii jest naturalny.

W
ostatnich dniach Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) poinformował o
wznowieniu prac zespołu roboczego do spraw innowacji finansowych, do tej pory
funkcjonującego głównie w 2017 r. Wczoraj z kolei ogłoszono
Cyfrową Agendę Nadzoru – plan działań inicjatyw, jakie Urząd KNF zamierza
realizować w najbliższym czasie m.in. w zakresie nowoczesnych technologii,
innowacji oraz cyberbezpieczeństwa.

Przyjrzyjmy się obydwu inicjatywom w szerszym kontekście.

19
grudnia Komisja Europejska rozpoczęła oczekiwane przez rynek konsultacje
publiczne w sprawie ram prawnych dla rynków kryptoaktywów (crypto-assets). Podobne konsultacje zostały zorganizowane przez
wiele krajów na świecie, wliczając w to również co najmniej kilka państw
członkowskich UE, a tematyka cieszy się zainteresowaniem także rozmaitych ciał
międzynarodowych, zwłaszcza działających pod egidą G20, takich jak FSB (Financial Stability Board) czy FATF (Financial Action Task Force).

Co bardzo znaczące, konsultacje rozpoczynają się w krótkim czasie po objęciu urzędu przez nową Komisję, która w ostatnim okresie artykułuje swoje priorytety na rozpoczynającą się kadencję. Ogłoszenie konsultacji w tym momencie ujawnia istotę omawianej tematyki dla nowej Komisji, co nie jest zaskoczeniem biorąc pod uwagę wspomniane międzynarodowe zainteresowanie kryptoaktywami.

Pod koniec września Rahim Blak upublicznił odpowiedź udzieloną mu przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego na pytania dotyczące możliwości stosowania regulacji finansowych do planowanej i realizowanej przez niego działalności w zakresie m.in. pozyskania kapitału w drodze dystrybucji tokenów personalnych na rynku. Choć odpowiedź została udzielona w konkretnej sprawie zgłoszonej do Innovation Hub, wobec braku publicznego ogólnego stanowiska UKNF w sprawie statusu prawnego tokenów ma ona również znaczenie dla całego rynku.

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) 17 lipca 2019 roku wydał pierwszą w Polsce Krajową Ocenę Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu. Ten liczący prawie 450 stron dokument został przygotowany w związku z nową ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która wprowadziła przepisy zobowiązujące GIIF do przygotowania krajowej oceny ryzyka oraz jej okresowej aktualizacji.

W zeszłym roku proponowałem, abyśmy w Polsce szerzej podeszli do kwestii piaskownic regulacyjnych, nie kopiując wyłącznie rozwiązań przyjmowanych w innych krajach. Obecnie widzimy już pierwsze kroki w kierunku tworzenia wielobranżowych (a nie wyłącznie finansowych) piaskownic regulacyjnych.

Zapoczątkowany przez brytyjski organ nadzoru finansowego FCA trend tworzenia sandboksów regulacyjnych dla sektora finansowego rozprzestrzenił się na całym świecie, w tym w Polsce. Choć wiele głosów pochodzących z istotnych jurysdykcji – takich jak choćby USA czy Niemcy – jest wobec piaskownic regulacyjnych bardzo krytycznych, niewątpliwie rozwiązanie to ma swoje zalety. Uczestnicy rynku zazwyczaj bardzo dobrze oceniają ten pomysł, nawet jeśli piaskownica w rzeczywistości nie dostarcza bezpośrednich benefitów regulacyjnych (na przykład nie umożliwia prowadzenia ograniczonej działalności regulowanej bez zezwolenia, co jest trudne w przypadku państw członkowskich Unii Europejskiej, związanych zharmonizowanym reżimem regulacyjnym).