Opublikowano Kategorie crowdfunding

Nieoczywiste regulacje platform crowdfundingowych

Uwaga wielu platform crowdfundingowych w ostatnim czasie była skoncentrowana na przepisach dotyczących oferowania instrumentów finansowych. Stało się tak w dużej mierze za sprawą stanowiska Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącego interpretacji art. 72 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę również na inne, mniej oczywiste przepisy, które mogą mieć zastosowanie do platform crowdfundingowych.

Przepisy o cyberbezpieczeństwie

Platforma crowdfundingowa może być internetową platformą handlową w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Zgodnie z ustawą taką platformą jest „usługa, która umożliwia konsumentom lub przedsiębiorcom zawieranie umów drogą elektroniczną z przedsiębiorcami na stronie internetowej platformy handlowej albo na stronie internetowej przedsiębiorcy, który korzysta z usług świadczonych przez internetową platformę handlową”.

Wiele platform crowdfundingowych ma taką charakterystykę, tj. umożliwia zawieranie umów drogą elektroniczną na stronie internetowej platformy lub przedsiębiorcy, który korzysta z usług platformy. Takie platformy będą w rozumieniu komentowanej regulacji dostawcami usług cyfrowych, na których spoczywają określone obowiązki w zakresie cyberbezpieczeństwa. Chodzi przede wszystkim o konieczność implementacji środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo, w tym prawidłową obsługę cyberincydentów. Niedopełnienie obowiązków wskazanych w ustawie grozi karami pieniężnymi.

W tym miejscu warto jednak podkreślić istotny w praktyce wyjątek przewidziany w ustawie. Otóż ustawa zwalnia z obowiązku wypełnienia wskazanych obowiązków mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Oznacza to, że w praktyce zdecydowana większość platform crowdfundingowych funkcjonujących aktualnie w Polsce nie będzie zapewne podlegała omawianym regulacjom. Nie można jednak wykluczyć, że w przyszłości, wraz z rozwojem rynku crowdfundingowego, pojawią się platformy, które nie będą mogły już liczyć na wspomniany wyjątek i będą zmuszone stosować obowiązki wynikające z ustawy.

Geoblocking

Począwszy od grudnia 2018 r. obowiązują przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym oraz w sprawie zmiany rozporządzeń (WE) nr 2006/2004 oraz (UE) 2017/2394 i dyrektywy 2009/22/WE. Rozporządzenie ma na celu zapobieganie zjawisku tzw. geoblockingu, tj. różnicowania warunków dostępu do towarów i usług ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Część platform internetowych może być objęta przywołaną regulacją. Odnosi się ona bowiem zasadniczo do każdego podmiotu działającego w celach związanych z działalnością gospodarczą, w tym podmiotu świadczącego usługi drogą elektroniczną. Jednocześnie rozporządzenie nie ma zastosowania do pewnych rodzajów działalności (m.in. usług finansowych). Nie można więc wykluczyć, że niektóre platformy nie będą musiały stosować zakazów określonych w rozporządzeniu.

Platformy crowdfundingowe, które podlegają pod rozporządzenie, nie mogą blokować ani ograniczać dostępu klienta do swojego interfejsu internetowego ze względu na pochodzenie użytkowników platform. Nie mogą również, co do zasady, różnicować warunków dostępu do platform z tych samych względów.

Rozporządzenie o usługach pośrednictwa internetowego

Kolejnym aktem prawa europejskiego, który będzie mógł mieć wpływ na działanie platform crowdfundingowych, jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2019/1150 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego. To nowy akt prawny, który zacznie obowiązywać 12 lipca 2020 r.

Podstawowym celem nowej regulacji jest ochrona użytkowników platform internetowych przed praktykami, które mogłyby ograniczać konkurencję. Doświadczenia z niektórymi platformami pokazały, że ich niemal monopolistyczna pozycja może być bardzo groźna dla wielu mniejszych podmiotów działających w obszarze handlu internetowego.

Jakkolwiek regulacja nie jest adresowana wprost do platform crowdfundingowych, to część z nich może znaleźć się w polu jej oddziaływania. Kiedy może się tak stać i jakie będą tego konsekwencje?

Zasadniczo nowe regulacje mogą objąć platformy crowdfundingowe, które umożliwiają użytkownikom biznesowym oferowanie towarów lub usług konsumentom, z zamiarem ułatwienia inicjowania transakcji bezpośrednich między tymi użytkownikami biznesowymi a konsumentami, niezależnie od tego, gdzie te transakcje są ostatecznie zawierane. W myśl rozporządzenia „użytkownikiem biznesowym” jest każda osoba prywatna działająca w celach handlowych lub zawodowych lub każda osoba prawna, która poprzez usługi pośrednictwa internetowego oferuje konsumentom towary lub usługi w celach związanych z jej działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub zawodową.

Każda platforma crowdfundingowa, która łączy ze sobą konsumentów i użytkowników biznesowych, powinna dokładnie zbadać profil swoich użytkowników biznesowych oraz charakter relacji prawnych tworzonych w ramach platformy w celu ustalenia, czy rozporządzenie będzie miało do niej zastosowanie. W przypadku potwierdzenia, platforma będzie kwalifikowana jako „dostawca usług pośrednictwa internetowego” w rozumieniu rozporządzenia.

W praktyce będzie to oznaczało konieczność odpowiedniego formułowania regulaminów platformy oraz uwzględniania w tych regulaminach szeregu postanowień wynikających z rozporządzenia. Zmniejszy się swoboda kształtowania treści regulaminów platform (np. w zakresie zasad wprowadzania zmian do regulaminów czy wypowiadania umów użytkownikom). Platformy będą również musiały zwiększyć transparentność swojej działalności, m.in. poprzez przekazywanie informacji na temat zasad stosowania rankingów oraz ujawnianie zasad nierównego traktowania towarów i usług oferowanych na platformie. Regulaminy będą musiały zawierać również transparentne postanowienia dotyczące danych generowanych w ramach platformy, np. danych dotyczących zainteresowania poszczególnymi ofertami (m.in. kto ma do nich dostęp, komu są ujawniane itd.).

Krzysztof Wojdyło