Opublikowano Kategorie data economy

Dziedziczenie danych

Naturalnym rozwinięciem rozważań o prawnym statusie danych jest również pytanie o to, czy dane mogą być dziedziczone. To nie jest już problem teoretyczny. Dane mają coraz większą wartość i kluczowa staje się odpowiedź na pytanie, czy stanowią one składnik majątku osoby zmarłej, który może zostać przejęty przez spadkobierców.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym przedmiotem dziedziczenia są prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Do spadku nie należą natomiast prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą oraz prawa, które z chwilą śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Czy na gruncie tak przyjętej definicji spadku istnieje możliwość dziedziczenia danych?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, w pierwszej kolejności należy przywołać podział na różne kategorie danych, który – podobnie jak kwestia zaliczenia określonego typu danych do praw majątkowych – był już przedmiotem analizy w tekstach publikowanych w cyklu „data economy”. W zależności bowiem od tego, z jaką kategorią danych mamy do czynienia, zmienia się ocena, czy dane prawo lub obowiązek należy włączyć do masy spadkowej.

O ile możliwość dziedziczenia danych, które mogą być przedmiotem bezwzględnych praw majątkowych, nie powinna budzić wątpliwości, więcej zastrzeżeń może pojawić się w odniesieniu do tzw. danych nienazwanych.

Czytaj dalej Dziedziczenie danych
Opublikowano Kategorie data economy, ochrona prywatności/danych osobowych

Czym jest prawo do danych osobowych?

Poszukując inspiracji dla docelowego ukształtowania statusu prawnego danych, warto przyjrzeć się bliżej temu, jak ukształtowane zostało prawo do danych osobowych. W szczególności należy się zastanowić, czy mamy w tym przypadku do czynienia z prawem majątkowym oraz czy aktualne uregulowanie prawa do danych osobowych odpowiada realiom oraz potrzebom.

O tym, że można podjąć próbę zdefiniowania bezwzględnego prawa do danych osobowych, decyduje przede wszystkim treść art. 1 ust. 2 RODO, który wskazuje, że jednym z celów rozporządzenia jest ochrona prawa do ochrony danych osobowych (w wersji angielskiej: right to the protection of personal data). Prawo do ochrony danych osobowych osoby, której dane dotyczą, statuują także Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2007/C 303/01) oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Źródło tego prawa znajduje się w aktach prawa europejskiego. Z tego powodu próba ustalenia treści prawa do ochrony danych jest utrudniona, nie można bowiem prosto i bezpośrednio odwołać się do konstrukcji znanych z poszczególnych porządków prawnych państw członkowskich.

Na istotę prawa do ochrony danych zdaje się wskazywać Punkt 7 Preambuły RODO, który stanowi, że osoby fizyczne powinny mieć kontrolę nad własnymi danymi osobowymi. Prawo do ochrony danych osobowych ma więc służyć przede wszystkim zapewnieniu podmiotom danych kontroli nad ich danymi. Szczegółową treść tego prawa definiują instrumenty ochronne przewidziane przez RODO. Instrumenty te polegają m.in. na zagwarantowanym prawie do informacji o przetwarzanych danych, prawie kontroli, ale również prawie do sprzeciwu względem przetwarzania danych. Wiele z tych uprawnień jest zbliżonych do wiązki praw występujących również w klasycznych konstrukcjach prawa własności. Istnieją jednak również istotne różnice.

Czytaj dalej Czym jest prawo do danych osobowych?
Opublikowano Kategorie data economy

Dane jako kryptoaktywa

Traktowanie danych jako kryptoaktywów nie jest na pierwszy rzut oka oczywiste. Tymczasem bliższa analiza obowiązujących oraz planowanych regulacji dotyczących tej nowej klasy aktywów prowadzi do wniosku, że mogą one stanowić jedne z najważniejszych ram prawnych dla przyszłej „data economy”.

Data economy oraz blockchain mają ze sobą wiele wspólnego. Wątek blockchaina oraz tokenizacji danych przewija się również regularnie w naszych publikacjach z cyklu „data economy”. Blockchain ożywił dyskusję o tokenizacji danych, czyli uczynienia z danych identyfikowalnego cyfrowego aktywa, które może być przedmiotem obrotu.

Czytaj dalej Dane jako kryptoaktywa
Opublikowano Kategorie data economy

O co chodzi w ruchu MyData?

Współczesne dyskusje o danych, w tym dyskusje o ich prawnym statusie, są często trudne do zrozumienia bez nakreślenia szerszego kontekstu. Jednym z elementów tego kontekstu są postulaty ruchu określanego zbiorczym mianem MyData.

Opublikowana w lutym 2020 r. Europejska strategia w zakresie danych nawiązuje do ruchu MyData w kontekście wyzwania, jakie w ocenie Komisji Europejskiej stanowi niewystarczające wsparcie technologiczne dla zarządzania danymi osobowymi przez podmioty danych. Komisja z jednej strony dostrzega potencjał tkwiący w danych osobowych, w tym w szczególności potencjał dla samych podmiotów danych. Odpowiednio zarządzane dane osobowe mogą zwiększyć jakości usług otrzymywanych przez podmioty danych (np. w obszarze usług zdrowotnych) oraz zwiększyć kontrolę nad danymi. Z drugiej strony Komisja dostrzega brak odpowiednich narzędzi do zarządzania danymi, przez co ich potencjał nie jest w jej ocenie dostatecznie wykorzystywany.

Czytaj dalej O co chodzi w ruchu MyData?
Opublikowano Kategorie data economy

Dane a prawo autorskie

Czy poszukując ochrony dla danych należy zwracać się w kierunku prawa autorskiego? Czy dane można uznać za rezultat kreatywności, a w konsekwencji za chroniony utwór? Czy ochrona zbioru danych obejmuje też dane w nim zebrane?

Dane nieosobowe, w szczególności te zbierane lub generowane maszynowo, mają ogromną wartość ekonomiczną i naukową. Coraz częściej są kluczowym składnikiem biznesu, stanowiąc podstawę dla wprowadzania na rynek nowych usług i produktów. Pomagają ulepszyć metody wykrywania czy leczenia chorób lub ustalić, gdzie stawiać farmę wiatrową, gdzie wyciąć drzewa, by nie kolidowały z liniami energetycznymi, albo jak usprawnić ruch w mieście.

Czy podmioty, które zbierają takie dane albo tworzą algorytmy zbierające dane np. z zasobów internetu, mają do nich prawa? Czy takimi danymi można swobodnie obracać, np. sprzedawać je lub licencjonować?

Na tym tle pojawia się wiele pytań, które wciąż pozostają bez jasnej odpowiedzi. Ten artykuł odpowie na pytanie, czy dane są chronione prawem autorskim, a w konsekwencji czy „właściciel” danych może korzystać z instrumentów przewidzianych ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, by chronić je przed naruszeniami ze strony podmiotów trzecich.

Czytaj dalej Dane a prawo autorskie
Opublikowano Kategorie data economy

Różne warstwy danych

Prawidłowe zrozumienie ram pojęciowych data economy wymaga także uchwycenia podziału na różne warstwy danych. Możne mieć on istotne znaczenie na gruncie prawnym.

Z perspektywy prawnej niewątpliwie jednym z najważniejszych zagadnień data economy jest cywilnoprawny status danych. Temu tematowi poświęciliśmy oddzielny tekst. Niemniej ważne może być jednak rozróżnienie poszczególnych warstw danych. Okazuje się bowiem, że mówiąc o „danych”, możemy się w praktyce odnosić do różnych ich wymiarów.

Czytaj dalej Różne warstwy danych